Từ các vệ tinh thời tiết, trận lũ nhìn từ mọi góc độ có vẻ đều là do tác động của Chúa: cái vòng áp suất khổng lồ và gió lớn thổi cuồn cuộn về phía New Orleans. Bốn năm sau, một thẩm phán kết luận rằng, trận lụt kinh hoàng ở thành phố, hậu quả của cơn bão Katrina, phần lớn là một thảm họa "nhân tạo".

Thành phố New Orleans trong trận lũ năm 2005 (Ảnh: AP/David J. Phillip)

Trong quyết định có thể khiến chính phủ Mỹ phải chịu trách nhiệm cho hàng tỷ USD thiệt hại, thẩm phán Stanwood Duval cho rằng chính việc Lực lượng công binh của quân đội (Army Corps of Engineers) sao nhãng và không bảo trì hợp lý Kênh sông Mississippi-Vịnh Mexico (Mississippi River-Gulf Outlet hay MRGO) đã cho phép nước lũ tràn qua hệ thống ngăn lũ của thành phố. Kênh này được đào năm 1965 để nối liền New Orleans với Vịnh Mexico.

Thẩm phán Duval viết: "Sự lơ là và không hoàn thành trách nhiệm của công binh đã dẫn tới kết cục là thảm họa cho cuộc sống và tài sản của con người ở mức chưa từng có. Một khi lực lượng này sử dụng quyền tự chủ của mình tạo ra con kênh hàng hải thì nó cũng phải có nghĩa vụ tính toán làm sao để con kênh không phá hủy môi trường xung quanh, tạo ra những mối nguy đối với con người và tài sản".

Ông viết tiếp: "Đó là cả một sự vô trách nhiệm và thiển cận". Công binh từ lâu đã thừa hiểu các vấn đề với con kênh rằng nó hoàn toàn có thể dẫn tới cơn lũ rất lớn. Con đê Reach II bảo vệ cho vùng Chalmette và Lower Ninth Ward sẽ bị hư hỏng nếu tình hình của MRGO còn tiếp tục bị hủy hoại... Công binh có cơ hội để tiến hành hàng loạt các hành động ngăn lại sự phá hủy hay thậm chí phục hồi lại chỗ đã bị phá hủy, nhưng họ lại không làm điều đó".

Kết luận này ban đầu chỉ đòi bồi thường 720.000 USD thiệt hại cho 3 cá nhân và 1 doanh nghiệp. Tuy nhiên, theo Pierce O’Donnell, luật sư tại Los Angeles cho 4 nguyên đơn, nó lại mở ra trách nhiệm đền bù hàng tỷ USD của chính phủ Mỹ và nhiều khả năng sẽ cho 100.000 cư dân sống tại vùng ảnh hưởng nhận tiền bồi thường thiệt hại từ chính phủ.

Gần một nửa triệu những đơn thư khiếu lại đã được đưa ra đòi lực lượng công binh bồi thường kể từ khi Katrina đổ vào đất liền ngày 29/8/2005. Chính quyền Bush đã từ chối giải quyết bất cứ đơn thư nào trong số đó vì lý do không có quy định của luật pháp.

Cùng với bản tố cáo 165 trang của thẩm phán Duval, ông O’Donnell dự định sẽ tới Washington để hối thúc chính quyền Obama đồng ý giải quyết ngoài tòa án cho những khiếu nại đòi bồi thường hợp lý.

Đó là một thảm họa nhân tạo và mọi người ở New Orleans đều biết, nhà viết kịch bản phim John Biguenet, người sống tại đó nói. Sherwood Gagliano, cựu cố vấn cho lực lượng công binh đã ủng hộ quan điểm của nhà việt kịch bản trong bằng chứng tới thẩm phán Duval mùa hè này. 

Gagliano nói rằng khi MRGO mở rộng, nó sẽ chạm tới bờ của hồ Borgne về phía đông, trở thành đường dẫn nước cho lũ. Ông khẳng định, một trong những thảm họa tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ có thệ dự báo và ngăn chặn trước được.

Phát ngôn viên của lực lượng công binh cho biết hôm qua rằng cơ quan này sẽ phản đối quyết định trên lên tòa án tối cao nếu cần thiết.

• Đình Ngân (Theo Times Online, Examiner.com)