Đưa ra một bài diễn văn tổng thống mang tính chuyển biến trong lúc bị mắc kẹt trong vũng lầy chính trị nguy hiểm không phải là một nhiệm vụ dễ dàng. Và khi bước lên bục diễn thuyết của Hạ viện vào tối 27/1, Barack Obama phải đối mặt với các lực lượng chống đối ác nghiệt.

Barack Obama (Ảnh Reuters)

Chỉ trong hơn một năm, Obama đã biến đổi từ một người gieo hy vọng, có sứ mệnh thay đổi nước Mỹ và đem lại sức sống mới cho đảng Dân chủ thành một tổng thống đang lâm nguy, từ một người đàn ông nhất quyết đưa những giá trị tốt đẹp nhất của Mỹ tới thủ đô thành một người củng cố mọi thứ liên quan đến chính trị và chính phủ mà đất nước ông căm ghét.

Mặc dù Obama có thành tích đưa ra những bài diễn văn quan trọng nhằm làm loé sáng hoặc thay đổi vận mệnh của mình (bài diễn thuyết then chốt tại đại hội toàn quốc của đảng Dân chủ ở Boston năm 2004, bài phát biểu tại dạ tiệc Jefferson-Jackson ở Iowa năm 2007, bài diễn văn trịnh trọng tại nơi công cộng về chủng tộc năm 2008 sau khi tranh cãi bùng phát quanh mục sư Jeremiah Wright đến từ Chicago), không một người đánh giá có óc thực tế nào tin rằng Obama có thể xoay chuyển mọi thứ bằng một bài diễn thuyết vào giờ vàng.

Nhiệm vụ của Obama đặc biệt cam go vì ngay cả trước khi ông kết thúc thông điệp liên bang đầu tiên trước hàng chục triệu người dân Mỹ, bộ lọc truyền thông (cả mới và cũ) sẽ đổ xô soi xét, phân tích và tái tạo thông điệp của ông. Đối với một tổng thống đã suy yếu, điều này vừa là sự phiền toái vừa là một mối nguy.

Tuy nhiên, Nhà Trắng được bảo đảm có một giờ đồng hồ mà mọi con mắt đều đổ dồn về ngôi sao của họ trên sân khấu trung tâm, khi vị Tổng tư lệnh có thể vượt lên trên các đối thủ của ông. Nếu Obama có sự tái xuất ấn tượng vào đầu năm 2010, quá trình đó sẽ bắt đầu từ tối 27/1. Dưới đây là 5 khía cạnh để đánh giá thông điệp liên bang đầu tiên của Obama là thành công hay thất bại:

1. Lượng khán giả lớn tới mức nào? Nếu số người Mỹ bật tivi theo dõi bài phát biểu của Obama phát trực tiếp trên truyền hình ít hơn thông lệ, nó sẽ cho thấy nước Mỹ thờ ơ với tổng thống. Do đó, Nhà Trắng chắc chắn hy vọng rằng đất nước vẫn còn hứng thú với những gì vị lãnh đạo tương đối mới của họ phải diễn thuyết.

2. Báo chí có tập trung phản ánh hay không? Giới truyền thông đang bận rộn với một bước chuyển quan trọng, căng thẳng giữa Nhà Trắng và những người Dân chủ trên Đồi Capitol cũng như vở kịch về những tình thế hiểm nguy của Obama. Vì vậy, điều Obama cần phải giành được là: báo chí hướng tâm điểm đưa tin giai đoạn hậu thông điệp liên bang vào việc đánh giá thực chất các đề xuất cũng như tầm nhìn của ông về đất nước, hơn là chỉ tập trung vào các chỉ số sụt giảm ủng hộ ông qua trưng cầu dân ý và việc đảng Dân chủ mất một ghế thượng nghị sĩ ở bang Massachusetts.

3. Người Cộng hoà có vỗ tay hay không? Những người theo đường lối tự do và một số trợ lý Nhà Trắng đã từ bỏ việc tìm kiếm sự hợp tác có ý nghĩa từ đảng đối lập đối với chương trình nghị sự lập pháp. Obama vẫn chưa có được sự hợp tác đó. Người Cộng hoà được cho là sẽ không mấy thích thú với những gì tổng thống nói và họ cảm thấy cả thất bại và chiến thắng trong các cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 tới. Tuy nhiên, Obama phải tìm ra một số khía cạnh quan tâm chung để khôi phục cam kết vận động tranh cử nhằm giảm tính cay đắng của lưỡng đảng và sự thiếu hợp tác đã thống trị Washington và nền chính trị Mỹ.

4. Ông có thể tìm được giọng điệu thích hợp hay không? Phong cách mà Obama cần thể hiện được: lạc quan, tự tin, cương quyết và độ lượng. Những điểm mà ông cần tránh tỏ ra: che giấu khuyết điểm, cự tuyệt, cáu kỉnh và châm biếm. Trong hậu trường, Obama đã tỏ rõ một chút bực dọc với cách đưa tin của giới truyền thông về năm cầm quyền đầu tiên của ông. Giống như hầu hết các tổng thống Mỹ khác, Obama không cho rằng ông đã nhận đủ sự ghi nhận cho công việc vất vả đang đảm nhiệm cũng như đủ sự kiên nhẫn cho những nỗ lực đang tiến triển. Tuy nhiên, năm 2010 cần phải hướng về tương lai, không phải những bất bình của quá khứ, và điều đó bao gồm cả việc chấm dứt đổ lỗi cho chính quyền Bush về những vấn đề mà Obama đã kế thừa.

5. Ông có thể cân bằng giữa tính liên tục và sự biến đổi hay không? Các trợ lý của tổng thống đã đề cập tới việc quay trở lại "các nguyên tắc đầu tiên", các chủ đề và chương trình cơ bản đã giúp Obama đắc cử cũng như cổ vũ quyết định chạy đua làm tổng thống trước kia của ông. Trong khi đó, báo giới và nhiều cử tri chờ đợi Obama thể hiện nhận thức rằng giai đoạn cầm quyền của ông có phần nào đó trệch khỏi đường hướng. Tìm ra một cách trung thực với cả hai luồng ý kiến này rất quan trọng và đòi hỏi sự tinh tế.

• Thanh Bình (Theo Time)