Tổng thống Mỹ Barack Obama đã gần kết thúc năm đầu tiên cầm quyền nhưng danh sách những việc muốn làm vẫn còn dài và hàng loạt lời hứa từ thời tranh cử vẫn chưa hoàn tất.

(Ảnh Reuters)

Từ việc dần khép lại cuộc chiến Iraq tới hạn chế các nhà vận động hành lang, Obama đã đạt được một số tiến bộ. Tuy nhiên, người đứng đầu nước Mỹ cũng đã phải đối mặt với những thực tế chính trị và đôi khi phải chấp nhận thoả hiệp một cách miễn cưỡng, điều này khiến ông phải hứng chịu chỉ trích. Những cam kết khó thực hiện vẫn còn dài như hứa không tăng thuế, hạn chế sở hữu và đóng cửa trại giam Guantanamo tại Cuba vào cuối năm cầm quyền đầu tiên.

"Chúng ta dịch chuyển có hệ thống để đem lại sự thay đổi nhưng thay đổi là rất khó", Obama phát biểu trước cử toạ tại California. "Thay đổi không thể diễn ra chỉ trong một sớm một chiều". Đó là những gì Obama tuyên bố hồi tháng 3/2009.

Trong chiến dịch vận động tranh cử Tổng thống kéo dài 2 năm, Obama đã khiến đám đông "rụn lên" bằng những bài phát biểu đầy khát vọng, thường là chống chiến tranh Iraq. Tuy nhiên, hiện giờ vấn đề chỉ thỉnh thoảng mới được đề cập tới. Những bình luận của Obama hiện giờ thường là những cập nhật về các vấn đề như khủng bố và kinh tế. Đây là hai vấn đề được ưu tiên hàng đầu hiện nay nhưng chỉ là vấn đề nổi lên trong những tuần tranh cử cuối cùng.

Tham vọng thời tranh cử của Obama đã lụi dần với một thực tế vốn là điểm nhấn trong năm đầu tiên - Obama không đạt được nhiều tiến bộ như ông mong muốn.

Dưới đây là một số cam kết của Obama:.

Kinh tế, Thuế và thâm hụt
Obama được thừa hưởng một nền kinh tế đang trong cảnh suy sụp trầm trọng, nhưng từ đó tới giờ đã có những tiến bộ. Do khủng hoảng tiến triển gần với cuộc bầu cử năm ngoái nên nó không phải là tâm điểm trong những cam kết thời gian đầu tranh cử của Obama. Tuy nhiên, Obama đã khôn khéo tìm cách vận dụng biện pháp chống suy thoái chính của mình để giải quyết một trong những cam kết chính trị hàng đầu.

Khi tranh cử, Obama cam kết cấp một khoản tín dụng thuế trị giá 1.000 USD cho 95% các gia đình đang làm việc và lời hứa này đã được thực hiện.

Dự luật kích thích 787 tỷ USD gồm cả một khoản tín dụng thuế 800 USD cho những cặp vợ chồng kiếm tới 150.000 USD và một khoản tín dụng ít hơn cho những ai kiếm được tới 190.000 USD. Trung tâm chính sách thuế ước tính, 90% số người nộp thuế đủ tiêu chuẩn được giảm thuế theo gói kích thích này.

Tại Dover, New Hampshire - một điểm dừng chân trong chiến dịch tranh cử, Obama cam kết "không có gia đình nào kiếm chưa tới 250.000 USD sẽ bị tăng thuế".

Đúng, nếu bạn không phải là người nghiện thuốc lá.

Obama, cũng thừa nhận đôi khi hút thuốc, đã ký thành luật việc tăng 159% thuế đánh lên một gói thuốc lá. Các sản phẩm thuốc lá khác cũng chịu thuế tương tự hoặc cao hơn để giúp thanh toán chi phí cho các sáng kiến vì sức khoẻ cho em. Việc này cho phép Obama giữ đúng lời hứa rằng tất cả trẻ em đều có bảo hiểm y tế.

Obama cũng cam kết cắt giảm thâm hụt ngân sách liên bang hơn 1/2 trong nhiệm kỳ đầu. Điều này thì hiện khó thực thi do một lượng lớn tiền đã được chi dùng cho các gói kích thích và trợ cứu tài chính các ngân hàng và công ty ô tô. Thâm hụt ngân sách liên bang năm 2009 đạt kỷ lục với con số 1,42 nghìn tỷ USD.

Chính sách ngoại giao

Khi là ứng viên, Obama đã phản đối cuộc chiến Iraq và cam kết sẽ đưa toàn bộ quân tham chiến Mỹ về nước trong vòng 16 tháng. Là Tổng thống, Obama đẩy lùi hạn chót rút quân thêm hai tháng, tới tháng 8/2010. Thậm chí, Obama còn để lại 35.000 tới 50.000 nhân viên quân đội tại Iraq tới 2011 để huấn luyện, hướng dẫn cho lực lượng an ninh Iraq và góp phần vào những sứ mệnh chống khủng bố.

Là ứng viên, Obama cam kết tiếp tục theo đuổi cuộc chiến chống Al Qeada tại Afghanistan, lập luận rằng Iraq đã khiến Mỹ xao lãng ưu tiên chống khủng bố. Vào cuối năm đầu tiên trong nhiệm kỳ, Obama chỉnh lại chiến lược chiến tranh Afghanistan, thay thế tư lệnh Mỹ tại đây, tăng gấp đôi số quân Mỹ ở Afghanistan và ra lệnh đưa thêm 30.000 người tới quốc gia Nam Á này vào giữa năm.

Obama cũng cam kết chấm dứt việc tra tấn không ngoại lệ trong chiến dịch chống khủng bố của Mỹ và đóng cửa nhà tù trên vịnh Guatanamo. Obama đã ký lệnh cấm tra tấn, đối xử độc ác với tù nhân. Tuy nhiên, việc đóng cửa nhà tù Guantanamo lại khá khó khăn.

Quốc hội từ chối chi tiền vận chuyển bất cứ một tù nhân Guantanamo nào tới các nhà tù Mỹ và các quốc gia khác cũng không muốn chấp nhận những người này. Obama đã ra lệnh mua một nhà tù ở Illinois có thể chứa tới 100 tù nhân, song nhà tù Guantanamo vẫn chưa thể đóng cửa khi còn 200 tù nhân nữa ở đây chưa biết giải quyết như thế nào. Âm mưu đánh bom không thành một chuyến bay Mỹ vào ngày Giáng sinh khiến việc này càng trở nên khó khăn hơn.

Khi tranh cử, Obama muốn khôi phục uy tín của Mỹ ở nước ngoài bằng cách hợp tác với đồng minh lẫn địch thủ - một cú đập trực tiếp vào ông Bush, người tiền nhiệm. Tuy nhiên, tới giờ Obama cũng đã hiểu được rằng khó mà thực thi đúng như những lời hùng biện.

Obama cam kết sử dụng phương cách ngoại giao trực tiếp, cứng rắn nhằm ngăn Iran có được vũ khí hạt nhân. Sau khi lên nhậm chức, Obama đề xuất đối thoại với Tehran, trực tiếp kêu gọi người Iran và lôi kéo Iran và các cuộc thảo luận đa phương, trong khi khẳng định Iran không được phép phát triển vũ khí hạt nhân.

Cho tới giờ, Obama vẫn chưa thể thống nhất liên minh các nước đứng sau lệnh trừng phạt kinh tế mới đối với Iran nhằm ngăn nước này phát triển vũ khí hạt nhân.

Một giải pháp cho chương trình hạt nhân của Triều Tiên vẫn chưa đi tới đâu. Đại diện của Triều Tiên tại LHQ nói, nước này sẵn sàng đối thoại, nhưng chỉ khi lệnh trừng phạt được dỡ bỏ.

Vấn đề Khủng bố

Trên trang web tranh cử năm 2008, Obama tuyên bố: "Chúng ta phải tăng gấp đôi nỗ lực để quyết định liệu những biện pháp được thực thi kể từ sự kiện 11/9 có thể xua đi những đe doạ mà Mỹ liên tiếp phải đối mặt từ những tên khủng bố trên máy bay không. Trong số các biện pháp đó có cả soi toàn bộ thân thể hành khách.

Lời hứa đã thành hiện thực vào tháng trước khi một nghi phạm khủng bố lên một chuyến bay của Mỹ trót lọt dù giấu trong người chất nổ. Thảm hoạ không xảy ra khi tên này không kích nổ thành công quả bom.

Y tế

Khi tranh cử, Obama nói, sẵn sàng tăng số người có bảo hiểm y tế và thanh toán phí tổn bằng cách nâng thuế với những gia đình kiếm được hơn 250.000 USD/năm và lên những công ty không trang trải chi phí này cho người lao động.

Dù các nghị sĩ đã thực thi những bước theo kế hoạch mà Obama vạch ra thì lời hứa vẫn chưa thể hoàn tất. Hạ viện và Thượng viện đã thông qua kế hoạch này nhưng vẫn còn nhiều khác biệt lớn.

• Hoài Linh (Theo AP)