Sau một năm lên nắm quyền ở Nhà Trắng, vị Tổng thống da màu đầu tiên của Mỹ - Barack Obama - chợt nhận thấy bản thân đang đi trên một con đường dài, cô độc.

Franklin Roosevelt từng đối mặt với một nền kinh tế đang sụp đổ. Harry Truman từng phải quyết định liệu có nên ném một quả bom nguyên tử. John F. Kennedy từng nhận thấy bản thân đang xâm lược Cuba. Khi nào thì giây phút đó sẽ tới với Obama sau khi ông đã vượt qua một biển chông gai để vào được Nhà Trắng và kết thúc năm cầm quyền đầu tiên với một cơn ác mộng an ninh quốc gia, đồng thời ở khoảng giữa việc chuẩn bị thông qua một dự luật cải cách y tế mà số đông công chúng hiện không mong muốn.

Các tổng thống Mỹ hiếm khi có được thời kỳ lãnh đạo mà họ đã hy vọng. Họ không chế ngự được hộp thư đến của mình mà là nó kiểm soát họ. Và họ phải điều chỉnh để phù hợp với nghịch lý quyền lực: ngay sau khi giành được nó, họ khám phá ra rằng bản thân hiếm khi bắt tay vào quyết định sử dụng nó như thế nào ... Là tổng thống đồng nghĩa với cô độc và nản chí, và khi Obama triệu đòi các bóng ma của những người tiền nhiệm vào tối muộn, chúng có thể kể cho ông nghe chuyện đó diễn ra như thế nào.

Vài tháng sau khi lên năm quyền vào năm 1945, Truman viết trong cuốn nhật ký của ông: "Gia đình đã rời đi Missouri tối qua. Tôi luôn cảm thấy vô cùng cô độc khi gia đình rời đi. Tôi không có ai để làm ầm lên về những cái cà vạt và kiểu tóc, những đôi giày và bộ quần áo thông thường của mình". Truman vẫn còn nhiều bạn bè ở Washington; nhưng đó chính là lúc ông nhận thấy, như bất kỳ tổng thống nào khác nhận thấy, rằng nhiều người trong số họ đã mất trí. Chủ tịch Hạ viện Sam Rayburn từng cảnh báo ông về điều đó: "Những kẻ nịnh hót sẽ đứng dưới mưa một tuần để ngắm nhìn ngài và sẽ đối xử với ngài như một vị vua. Họ sẽ lao tới và nói với ngài rằng ngài là người vĩ đại nhất còn sống - nhưng cả ngài và tôi đều biết không phải như vậy".

Mọi tổng thống đều cần những người nói với họ rằng họ không phải là vua. Kennedy từng đề cập tới "thuốc độc của nhiệm kỳ tổng thống", ám chỉ sự gần gũi quyền lực có thể làm thiên lệch đánh giá của cả những đồng minh khôn ngoan nhất. Đó là một lí do khiến cha của Kennedy muốn ông bổ nhiệm em trai là Bộ trưởng Tư pháp và cũng là nguyên nhân khiến các đệ nhất phu nhân tận dụng quyền hành không giới hạn vì danh sách các động cơ mà họ ủng hộ.

Tuy nhiên, sự cô độc thực sự của việc nắm quyền không đến từ những người bạn cũ tự hài lòng và những người bạn mới nguỵ tạo. Nó xuất phát từ bản chất của công việc. Dwight D. Eisenhower từng kể lại rằng, khi còn là một vị tướng, trước ngày quân đồng minh đổ bộ lên bờ biển Normandy của Pháp để bắt đầu cuộc phản công chống phát xít Đức (6/6/1944), ông đã phải quyết định liệu có nên cử 2 sư đoàn lính dù vào một khu vực mà cứ 10 người đi thì 9 người có thể bị sát hại. Cuối cùng, Eisenhower đã quyết định, các binh sĩ rất cần thiết cho nhiệm vụ đó.

Vài năm sau, ông nói: "Tôi cảm thấy rằng chỉ một lần duy nhất trong cả cuộc đời, một vấn đề kiểu đó có thể đè nặng lên trái tim và tâm hồn một người". Sau đó, Eisenhower trở thành tổng thống và nhận ra một gánh nặng có thể so sánh được với nó, "khi một người phải tận tâm, thận trọng, sùng tín xem xét mọi lập luận, mọi đề xuất, mọi dự đoán, mọi lựa chọn, mọi kết quả có thể từ hành động của mình, và sau đó - tất cả đều một mình - đưa ra quyết định".

Một năm trước đây, tại lễ tuyên thệ nhậm chức, Obama đã quả quyết rằng: "Chúng tôi tới để tuyên bố chấm dứt những lời than phiền tầm thường và cam kết giả dối, những sự tố cáo lẫn nhau và giáo điều vốn đã bóp nghẹt nền chính trị của chúng ta quá lâu rồi". Có thể đó là kỷ niệm của những đám đông hùng hậu đang sung sướng, khiến sự đối lập giữa thời điểm ấy và hiện tại là không thể cưỡng lại được.

"Obama đang đi trên một con đường dài cô độc" là tiêu đề một bài viết đăng tải mới đây trên tờ Financial Times, và hình ảnh ấy có mặt khắp mọi nơi. Obama - một nhân vật từng được những người bình dân yêu mến, khi làm tổng thống không thể gây cảm hứng như cách ông đã làm được khi còn là một ứng cử viên hoặc chiếu tia sáng hy vọng và đổi thay vào công việc quản lý ảm đạm. Do tỉ lệ tín nhiệm Obama đã giảm gần 20 điểm, xuống dưới 50% nên các phiếu ghi thành tích của nhà lãnh đạo mới có cả dấu ấn của những người độc lập giận dữ, những người tự do nổi loạn và việc đệ nhất phu nhân Michelle đã không thể toả ra đủ hơi ấm để bù đắp sự thiếu hụt rõ ràng về một động lực của chồng.

"Không phạm sai lầm" là một trong những câu nói gây chấn động của Obama. Nó vừa giống một lời cầu nguyện vừa giống một lời đề tựa. Ông không thể chống chịu được sai lầm khi các nguy cơ vẫn ở mức cao như hiện tại: nền kinh tế đất nước vẫn còn loạng choạng, chương trình nghị sự của ông đang vấp phải làn sóng chỉ trích và các kẻ thù của nước Mỹ đang lớn tiếng gầm gừ.

Có người gán những rắc rối của Obama cho tính cách của ông: ông quá điềm tĩnh, quá mâu thuẫn, một người hoà giải gây bất đồng, một người chủ trương ôn hoà cực đoan, đánh giá thấp quy mô của các thách thức mà ông đang đối mặt.

Đối với các tổng thống, việc có sức mạnh lôi cuốn thật tuyệt vời. Obama từng thuyết phục nhiều người rằng ông đã có nó, chí ít cũng thông qua việc tìm cách đắc cử chiếc ghế quyền lực nhất. Tuy nhiên, tài năng hùng biện hiện có thể phản bội Obama, khi ông làm dấy lên những kỳ vọng chỉ để chứng kiến chúng sụp đổ trong thực tế vì những gì mà ông hiện phải chịu trách nhiệm ... Cô độc có thể là từ miêu tả phù hợp nhất với vị thế hiện tại của Obama.

• Thanh Bình (Theo Time)