Từng bị đình chỉ chức Tổng thống vì cáo buộc phạm luật bầu cử song sự ủng hộ mạnh mẽ của người dân đã đưa ông Roh Moo-hyun trở lại nắm quyền.

Ông Roh Moo-hyun, sinh ngày 6/8/1946, trở thành Tổng thống Hàn Quốc vào 25/2/2003. Ngày 3/12/2004, Quốc hội Hàn Quốc đình chỉ chức vụ Tổng thống của ông Roh với cáo buộc vi phạm luật bầu cử. Quyền lãnh đạo đất nước được giao lại cho Thủ tướng Goh Kun. 14/5/2004 Toà án Hiến pháp Hàn Quốc lật ngược cáo buộc và vị tổng thống bị bãi nhiệm trong 63 ngày trở lại nắm quyền. Trước khi bước vào chính trường, ông Roh Moo-hyun là luật sư nhân quyền.

Những năm tháng đầu đời

Người đứng đầu Hàn Quốc Roh Moo-hyun được sinh ra trong một gia đình nghèo ở làng Gimhae, Gyeongsangnam-do một tỉnh duyên hải phía đông nam Hàn Quốc. Cha ông Roh Moo-hyun là Roh Pan-sock - một nông dân nghèo và mẹ là Lee Soon-rae. Roh sống tại ngôi làng này cho tới khi tốt nghiệp trường phổ thông Jinyeong.

Dù lớn lên trong một gia đình nghèo song chàng trai trẻ luôn lạc quan về tương lai. Gia đình luôn dạy cho Roh biết trân trọng những giá trị truyền thống như trung thực, chăm chỉ và tự lực.

Cá tính mạnh mẽ của Roh được bộc lộ từ những năm tháng tiểu học. Roh thấy rằng mình xứng đáng đoạt giải nhất trong cuộc thi viết chữ đẹp của trường. Tuy nhiên, giải quán quân lại được trao cho một học sinh có xuất thân từ gia đình giàu có. Ngay trong buổi lễ trao giải, Roh đã từ chối nhận giải nhì vì cho rằng mình bị đối xử không công bằng. Ý thức đối xử mọi việc một cách công bằng đã được hình thành ngay từ những năm tháng này và nó đóng một vai trò quan trọng trong cuộc đời của vị tổng thống tương lai.

Sau khi tốt nghiệp trường phổ thông Jinyeong, Roh được nhận vào trường trung học thương mại Busan với học bổng toàn phần. Tốt nghiệp năm 1966, chàng trai Roh làm việc cho một công ty nhỏ trong thời gian ngắn song không hài lòng với các điều kiện làm việc nên đã nghỉ làm. Roh quyết định tự ôn tập và thi đỗ trong kỳ thi luật sư quốc gia năm 1975.

Tổng thống Roh Moo-hyun.

Năm 1977, Roh Moo-hyun trở thành thẩm phán địa phương tại Daejeon và tự áp dụng luật thuế riêng vào năm 1978. Năm 1984, ông đứng ra bênh vực cho một sinh viên bị tra tấn vì lưu giữ tài liệu chống đối. Đầu năm 2003, báo chí đã trích dẫn một câu nói của ông Roh như sau: ''Khi tôi nhìn thấy ánh mắt sợ hãi và những ngón chân mất móng của họ, tôi biết rằng sự nghiệp luật sư của mình chấm dứt tại đây''.

Ông Roh Moo-hyun phản đối chế độ chuyên quyền thời đó tại Hàn Quốc. Năm 1987, ông là một trong những lãnh đạo của nhóm Đấu tranh Tháng 6 - một tổ chức ủng hộ dân chủ, chống lại Tổng thống Chun Doo-hwan.

Sự nghiệp chính trị

Sau đó một năm ông Roh Moo-hyun bước chân vào chính trường. Năm 1988, đảng Dân chủ Thống nhất (RDP), đảng đối lập do ông Kim Young-sam lãnh đạo đã đề cử Roh Moo-hyun làm đại diện quận phía đông Busan tranh cử vào Quốc hội. Đánh bại một ứng viên đảng cầm quyền, ông Roh trở thành nghị sĩ của Quốc hội thứ 13 của Hàn Quốc. Trở thành nghị sĩ và đóng vai trò tích cực trong Uỷ ban lao động, ông Roh được biết tới là một trong ''3 lính ngự lâm của Uỷ ban Lao động'' cùng với ông Lee Hae-chan và ông Lee Sang-soo.

Với Tổng thống Mỹ Bush.

Trong phiên điều trần đặc biệt chống lại một số quan chức hàng đầu chính phủ về tội danh tham nhũng, ông Roh - lúc đó là một tân nghị sĩ đã nhanh chóng trở thành một anh hùng quốc gia khi liên tiếp đưa ra các câu hỏi trực diện, khó trả lời cho những người bị chất vấn. Thời điểm đó, rất ít nghị sĩ dám ''chọc tức'' những nhân vật cấp cao như người sáng lập Hyundai Chung Ju-yung, Chang Se-dong Giám đốc cơ quan tình báo dưới thời cựu Tổng thống Chun Doo-hwan.

Phiên điều trần này đã đặt nền tảng cho ông Roh trở thành một nhà chính trị cấp quốc gia và hiện ông vẫn được nhiều người nhắc tới như một ''ngôi sao sáng'' trong giới nghị sĩ thời điểm đó.

Sau thất bại trong cuộc chạy đua vào Quốc hội năm 2000, ông Roh được bổ nhiệm giữ chức Bộ trưởng phụ trách các vấn đề hàng hải và ngư nghiệp vào năm 2001. Với vị trí Bộ trưởng, ông Roh đã thu thập nhiều kinh nghiệm trong các vấn đề quốc gia cũng như trong hoạch định chính sách. Ở nhiệm kỳ này, ông Roh được công chúng chú ý vì phong cách lãnh đạo dân chủ và có nhiều quan điểm mới.

Nghị sĩ Roh Moo-hyun.

Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2002, lần đầu tiên đảng Dân chủ Thiên niên kỷ (MDP) đưa ra hệ thống bầu chọn người đại diện của đảng tranh cử chức Tổng thống. Quá trình này bắt đầu vào 9/3/2002 tại đảo Jeju. Ban đầu, có 7 người tham gia cuộc chạy đua vào vị trí này và ông Roh hầu như không có cơ hội chiến thắng. Chỉ có 1 trong tổng số 120 thành viên MDP tại Quốc hội thời điểm đó công khai ủng hộ ông Roh là người đại diện MDP tranh cử Tổng thống Hàn Quốc. Ngày 27/4, ngày cuối cùng của cuộc bầu chọn trong nội bộ đảng, tại Seoul ông Roh chính thức được công nhận là ứng viên Tổng thống của đảng MDP.

Chiến thắng của ông Roh không chỉ là chiến thắng của bản thân mà còn của MDP, của hệ thống bầu chọn ứng viên trong đảng. Sau khi thành ứng viên Tổng thống MDP, ông Roh Moo-hyun đã nhận được 65% phiếu ủng hộ trong cuộc thăm dò dư luận, vượt xa ứng viên của đảng đối lập Lee Hoi-chang.

Làm Tổng thống Hàn Quốc

Ngày 25/12/2002, ông Roh trở thành Tổng thống Hàn Quốc. Nhà lãnh đạo này đã bắt đầu nhiệm kỳ Tổng thống với một chương trình nghị sự đầy tham vọng: đưa Hàn Quốc trở thành trung tâm của Đông Bắc Á, tiếp tục chính sách Ánh Dương do người tiền nhiệm Kim Dae-Jung đề xướng, xác định lại quan hệ an ninh với Mỹ, cải tổ đời sống chính trị thông qua thoả hiệp, phân quyền chính phủ, tiếp tục gây sức ép với các chaebol (tập đoàn gồm nhiều công ty), cải tổ hệ thống giáo dục và thuế, tăng cường quan hệ quản lý lao động.

Tổng thống Roh Moo-hyun và vợ trong lễ nhậm chức.

Các chương trình trên đã bị trì hoãn bởi những cuộc tranh luận hầu như không có điểm dừng trong chính phủ Hàn Quốc. Ngoài ra, ,nó là nguyên nhân dẫn đến những lời chỉ trích gay gắt từ cả những người ủng hộ lẫn phản đối Tổng thống. Cũng trong thời điểm này, chính quyền của Tổng thống Roh Moo-hyun cũng đối mặt với cáo buộc tham nhũng khiến ông phải đề xướng tiến hành một cuộc trưng cầu dân ý về vai trò lãnh đạo của bản thân.

Đề xuất của ông Roh vấp phải một số vấn đề liên quan tới hiến pháp, sau đó nhà lãnh đạo này đề nghị từ chức Tổng thống nếu cơ quan điều tra phát hiện thấy đội ngũ vận động tranh cử của ông nhận tiền đóng góp bất hợp pháp bằng 1/10 số 42 triệu USD mà đảng đối lập Đại Dân tộc (GNP) đã nhận.

Năm 2003, Tổng thống Roh Moo-hyun và những người ủng hộ ông rời bỏ đảng Dân chủ Thiên niên kỷ (MDP) và thành lập đảng mới Uri (có nghĩa Đảng của chúng ta).

Thời kỳ khó khăn của Tổng thống Roh Moo-hyun.

Một loạt vấn đề mới phát sinh. Chính sách hoà giải với CHDCND Triều Tiên của người đứng đầu Hàn Quốc đã bị phe đối lập chỉ trích. Ngoài ra, quyết định gửi quân tới Iraq cũng khiến những người ủng hộ Tổng thống không hài lòng. Hàn Quốc bị chia rẽ vì vấn đề Mỹ, giới trẻ có xu hướng chống Mỹ trong khi thế hệ cũ lại coi Mỹ là đồng minh quan trọng của nước này nhằm chống lại nước láng giềng khó đoán CHDCND Triều Tiên. Tranh cãi trong nội bộ Bộ Ngoại giao và Thương Mại đã dẫn đến việc một số bộ trưởng bị thay thế, hiệp định tự do thương mại với Chile bị nông dân phản đối và kéo xuống đường biểu tình.

Tháng 3/2004, Quốc hội Hàn Quốc bỏ phiếu thông qua việc luận tội Tổng thống Roh Moo-hyun với cáo buộc vi phạm luật bầu cử và thiếu năng lực lãnh đạo. Các thành viên đảng Uri - ủng hộ Tổng thống Roh Moo-hyun đã biểu tình ngồi tại Quốc hội trong suốt 3 ngày trước khi bị các nghị sĩ đảng đối lập và nhân viên kéo đi. Trưa ngày 12/3/2004, Quốc hội Hàn Quốc thông qua đạo luật luận tội Tổng thống Roh Moo-hyun với tỷ lệ phiếu là 193 thuận và 2 chống. Quyết định này đình chỉ chức vụ Tổng thống của ông Roh và buộc ông phải tạm chuyển giao quyền lực cho Thủ tướng Goh Kun. Quyền tổng thống Goh Kun nhận trách nhiệm lãnh đạo đất nước cho tới khi Toà án Hiến pháp ra phán quyết vào 14/5/2004.

Biểu tình phản đối luận tội Tổng thống Roh Moo-hyun.

Kết quả tổng tuyển cử tháng 4/2004 cho thấy công chúng ủng hộ Tổng thống Roh Moo-hyun, đảng Uri được ông hậu thuẫn đã giành đa số ghế trong Quốc hội. Ngày 14/5/2004, Toà án Hiến pháp đảo ngược quyết định luận tội và phục chức cho ông Roh Moo-hyun. Tỷ lệ ủng hộ Tổng thống đang ở mức 30% tăng lên 50% ngay sau khi Quốc hội bỏ phiếu về vụ luận tội. Mức ủng hộ của công chúng với nhà lãnh đạo này tiếp tục tăng khi ông trở lại nắm quyền.

• Hoài Linh - (Tổng hơp)