Tác phẩm điêu khắc bên bờ sông Hương.

(VietNamNet) - Chưa đầy 3 tháng nữa, Trại Sáng tác Điêu khắc Quốc tế  (STĐKQT) lần thứ 3 tại Thành phố Huế sẽ được khai mạc (10/5). Đây là hạng mục mở đầu cho Festival Huế 2004 (12-20/6/2004). Công tác chuẩn bị đang được gấp rút tiến hành, tuy nhiên kinh nghiệm của những Trại sáng tác trước đây tại Huế cũng như tại Việt Nam không hẳn đã là lợi thế của những người tổ chức.

VietNamNet đã có cuộc trao đổi với Nhà điêu khắc Nguyễn Hiền - Chủ nhiệm Khoa Điêu khắc (Đại học Nghệ thuật Huế) - Phó Ban điều hành các Trại điêu khắc Quốc tế tại Huế.

- Ông có thể cho biết kế hoạch triển khai Trại điêu khắc Quốc tế 2004 tại Huế.

- Từ tháng 7/2003, Bộ VH-TT đã ra quyết định mở Trại theo tờ trình của UBND tỉnh Thừa Thiên Huế. Trước đó, Trường Đại học Nghệ thuật Huế đã chủ động xin các nhà tài trợ có tính truyền thống trước đây là Quỹ Ford và Quỹ Rockefeller, họ tiếp tục tài trợ cho Trại 2004, mỗi Quỹ là 60.000USD. Cùng lúc Ban tổ chức Festival 2004 chỉ định nhạc sỹ Trương Ngọc Thắng - Hiệu trưởng Trường Đại học Nghệ thuật Huế tiếp tục làm Trưởng Ban điều hành Trại. Và từ đó đến nay một yếu tố cơ bản nhất là thành lập Ban điều hành Trại vẫn chưa được trình Tỉnh ký quyết định về nhân sự. Cái cơ bản thứ hai là thành lập một văn phòng điều hành để nối quan hệ với các tác giả quốc tế và Việt Nam, cũng như lo các khâu chuẩn bị khác, chỉ mới được triển khai từ đầu tháng 2/2004 đến nay. Việc mà những Trại trước phải chuẩn bị hàng năm trời mới làm kịp. Việc chủ động nối quan hệ với 52 nhà điêu khắc quốc tế của 30 nước để hôm nay có thể trình Tỉnh ký giấy mời chỉ được tiến hành rất du kích, mang tính gia đình chủ nghĩa vì bạn bè đồng nghiệp mà thôi.

Cũng như những lần trước, các nhà điêu khắc nước ngoài đến dự Trại phải tự xin tài trợ ở nước họ hoặc tự túc toàn bộ chi phí (khoảng 4.000 USD/ người). Ngoài ra, Quỹ Rockefeller đã tài trợ cho 9 tác giả ASEAN và Vân Nam - Trung Quốc. Quỹ Ford cũng đã tài trợ cho 10 nhà điêu khắc của Việt Nam. Chúng tôi cố gắng để có được 20 tác giả quốc tế và 10 tác giả Việt Nam tham dự. Đến nay, quy mô của Trại lớn nhất thế giới cũng chỉ 30 người như Trung Quốc đã làm.

Tác giả và tài trợ là hai mặt cơ bản nhất của việc tổ chức một Trại sáng tác. Tình thế của chúng tôi bây giờ là: rất nhiều tác giả ngoài ASEAN không kịp xin tiền tài trợ để đến. Tài trợ cho các nước ASEAN đã có tiền ở chúng tôi, nhưng chưa có đủ tác giả ASEAN đăng ký. Những mặt mạnh của lần trước đã trở thành mặt yếu nhất của lần này. Sự năng động, cởi mở và linh hoạt không còn là yếu tố quyết định để đảm bảo cho sự thành công.

- Dọc bờ Nam của sông Hương đã có rất nhiều các bức tượng từ những Trại Điêu khắc trước, vậy kỳ này, các tác giả sẽ thể hiện và trưng bày các tác phẩm của mình ở đâu?

- Sau khi xem xét các yếu tố như: thời tiết, tâm lý tác giả, sự giao lưu với công chúng, điều kiện tham quan của du khách, quy mô mặt bằng, khách sạn, nguồn điện, nước, địa hình để thao tác các phương tiện hạng nặng, ... lãnh đạo Tỉnh và Thành phố đã cùng Trường xác định chọn Công viên Bắc sông Hương - đoạn từ cầu Phú xuân đến Nghi Lương Đình làm địa điểm mở Trại.

- Với các nhà điêu khắc trong nước, Ban điều hành sẽ mời theo hình thức nào?

- Những lần trước đây, chúng tôi luôn dành phần ưu tiên hầu hết cho các nhà điêu khắc thuộc các tỉnh bạn, nhưng lại bị lên án rất dữ vì không biết tận dụng lợi thế "sân nhà". Lần này, Tỉnh có nhờ Hội Mỹ thuật Việt nam giới thiệu 10 nhà điêu khắc trong nước, Ban điều hành sẽ là người lựa chọn cuối cùng. Quan điểm trước sau như một của chúng tôi là làm sao để họ đại diện cho các vùng miền, thế hệ, giới tính, phong cách và khả năng chất liệu ... của nền điêu khắc hiện đại Việt nam. Tiêu chí trên hết vẫn là tài năng và chất lượng tác phẩm để lại, dù trong cuộc sống đời thường họ là người như thế nào. Việc họ có phải là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam, hay có bằng đại học điêu khắc hay không cũng không quan trọng.

Chúng tôi định mời 2 nhà điêu khắc trẻ của Huế, 3 người nữa đến từ TP.HCM và Nam bộ, 3 người khác từ Hà Nội và Bắc bộ. Trại diễn ra ở Huế, vì thế chúng tôi chưa bao giờ quên mời hai người ở Bắc và Nam miền Trung. Trong số 10 người đó, chúng tôi cố gắng để có 3 nhà điêu khắc nữ và 1 người dân tộc thiểu số.

- Ban tổ chức có trao giải thưởng cho các tác phẩm xuất sắc?

- Không bao giờ có Hội đồng nghệ thuật nào để đứng ra bình bầu hoặc trao giải. Trại sáng tác Điêu khắc Quốc tế là như vậy. Nó chỉ được công chúng cảm nhận từ từ qua nhiều năm và thử thách qua nhiều thế kỷ. Một tác phẩm tồn tại được hay không ở trong lòng người tùy thuộc hoàn toàn vào chất lượng nghệ thuật của nó, chứ không phải tùy thuộc vào bản thân chất liệu bền vững đã sinh ra nó.

Sẽ có một vườn tượng công viên Bắc sông Hương.

- Ông là người có thâm niên trong việc tổ chức các Trại điêu khắc Quốc tế, vậy theo ông đâu là thuận lợi và khó khăn của Trại sáng tác lần này?

- Tôi đã qua 3 kỳ làm Trại ở Việt nam, trong đó có 3 lần ở Huế, một ở Hà nội và một ở An Giang. Theo tôi, những kỳ tổ chức sau bao giờ cũng khó khăn hơn lần trước - vì đã có kinh nghiệm. Bởi vì cuộc sống luôn thay đổi, kinh nghiệm ngày hôm qua không thể áp dụng vào ngày mai được. Lần đầu tiên, dù ở đâu chúng tôi cũng tổ chức trong tình trạng thiếu đủ thứ và chưa biết gì, thì đều thành công. Đó là do khát vọng nghề nghiệp và tình bạn bè cho một mục đích là nghệ thuật. Lần này, rất nhiều người ỷ lại kinh nghiệm đã có, nên tính sáng tạo bị suy giảm. Tránh lặp lại những lỗi cũ thì lại vấp phải những lỗi không đáng có trong các mặt mạnh lần trước. Bệnh chủ quan đã làm mất đi quỹ thời gian rất lớn trong công tác chuẩn bị. Bây giờ phải gồng mình lên mà làm vội như sống chung với lũ vậy. Trước mắt tôi là những khó khăn bằng hai lần trước cộng lại. Các nhà tài trợ đã cho tiền gấp rưỡi lần trước, thì nguy cơ cũng tăng lên gấp nhiều lần so với những lần trước. Bốn lần vừa qua, thì ba lần chúng tôi bắt đầu bằng tay không và cả bốn lần bao giờ cũng coi nguồn tài trợ là phương tiện. Tôi biết, không dễ dàng gì để tìm ra tiếng nói chung trong mục đích khác nhau của những người tham gia tổ chức. Tổ chức một sự kiện mang tính sáng tạo mà không có sáng tạo trong công tác tổ chức là một điều rất nguy hiểm. Cái thuận lợi lớn nhất không phải là nguồn tiền tài trợ, mà là còn có rất nhiều người tin Trại lần này sẽ thành công. Trong đó có tập thể sinh viên khoa điêu khắc rất ham học hỏi của Trường Đại học Nghệ thuật Huế.

- Hiện tại bên bờ sông Hương trưng bày nhiều tác phẩm điêu khắc từ các Trại sáng tác trước nhưng trong tình trạng không nguyên vẹn. Vậy sau Trại sáng tác kỳ này, "thân phận" của các tác phẩm sẽ do đơn vị nào quản lý?

- Sau mỗi Trại, Ban điều hành bàn giao các tác phẩm cho UBND Tỉnh, Tỉnh giao cho UBND Thành phố, UBND Thành phố giao cho Công ty Công viên-Cây xanh quản lý. Khi có hư hỏng, UBND Thành phố yêu cầu Trường giao cho Khoa điêu khắc đi sửa, rồi giao lại cho Công viên. Nó không hư hỏng mới là điều đáng ngạc nhiên, còn chúng tôi chỉ sửa chứ không bao giờ làm mới nó. Biết bao giờ nó mới có một địa chỉ trong bản đồ du lịch chính thức của Thành phố.

- Cám ơn ông rất nhiều. Chúc mọi việc suôn sẻ.

• Nguyễn Thanh (thực hiện)