- Hiện nay bức tường thành dài 11km với chiều rộng trung bình 21m đang bị chia cắt, xuống cấp nghiêm trọng. Hàng nghìn hộ dân đang sống rải rác trên mặt tường thành không chỉ làm cho bộ mặt của di tích vô cùng nhếch nhác mà còn xuống cấp trầm trọng.

Nhiều đoạn tường thành nhà cửa san sát đến nỗi khó mà nhận ra đó là bức tường từng để bảo vệ Kinh thành xưa kia. Trên mặt tường thành khu vực cửa Nhà Đồ, cửa Hữu lại còn có những khoảng rộng như thửa ruộng, trồng hoa màu trải dài hàng trăm mét.

Kể từ khi quần thể di tích cố đô Huế được công nhận là di sản văn hóa thế giới, chính quyền địa phương cùng Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã rất nỗ lực để giải phóng những hộ dân sinh sống trên tường thành này. Nhưng cho đến nay hàng nghìn hộ dân vẫn thản nhiên cư trú tại đây. Được biết, những hộ dân này đã đến đây từ những giai đoạn những năm 1945 - 1954 và 1954 - 1975 rải rác đến nay.

Mùa lũ thì mặt tường thành có vẻ là nơi "lý tưởng" để tránh lụt. (Ảnh chụp tại đường Xuân 68, phường Thuận Lộc. TP Huế)

Không chỉ sinh sống trên mặt tường thành, tại phường Phú Bình mấy chục hộ dân còn dựng nhà sát chân tường thành.

Khó có thể nghĩ đây là ngôi nhà được xây dựng trên mặt tường thành (Ảnh chụp tại đoạn tường thành chạy qua đường Xuân 68, phường Thuận Lộc)

Ngự trên tường thành có rất nhiều những ngôi nhà "ổ chuột" (Ảnh chụp tại đoạn chạy qua đường Xuân 68, phường Thuận Thành).

Và cũng có không ít những ngôi nhà được xây dựng khá kiên cố chia cắt tường thành (Ảnh chụp tại đường Xuân 68, phường Thuận Thành).

Một ngôi nhà trên mặt tường thành tại cửa Đông Ba được chủ nhân tự gắn số nhà (Ảnh chụp tại cửa Đông Ba, phường Thuận Lộc).

Một căn nhà "ổ chuột" vẫn bình thản ngự trên cửa Đông Ba đang được tôn tạo.

Một căn nhà mới được dựng lên ngay sau khi cửa Măng Cá (Phường Phú Bình) được bảo tồn, tôn tạo.

Cầu thang lên nhà trên mặt tường thành được người dân làm mới áp sát vào tường thành. (Ảnh chụp tại đường Xuân 68, phường Thuận Lộc)

Bị cấm làm cầu thang kiên cố nên đa phần người dân sử dụng thang gỗ hoặc thang sắt (Ảnh chụp tại đường Ông Ích Khiêm, phường Thuận Thành)

Quán ăn, cafe trên mặt tường thành thường không có biển hiệu. (Ảnh chụp tại đường Ông Ích Khiêm, phường Thuận Thành)

Căn nhà này phải dựng sát ra ngoài mặt tường vì phía trong đã có gia đình khác ở (Ảnh chụp tại đường Ông Ích Khiêm, phường Thuận Thành).

Nhiều đoạn người dân còn tận dụng trồng hoa màu (Ảnh chụp tại phường Thuận Hòa)

Mặt tường thành trên cửa Nhà Đồ giống như một ruộng rau.

Khó có thể nhận ra đây đã từng là bức tường thành bảo vệ Kinh đô xưa (Ảnh chụp tại cửa Hữu).

Bể nước dùng để tưới rau thể hiện quy mô trồng rau "chuyên nghiệp" của hộ dân này. (Ảnh chụp tại phường Thuận Hòa).

Hàng ngày, rau màu được chở ra chợ tiêu thụ. Người đàn ông này cho biết ông sống nhờ vào "vườn rau" trên tường thành.

Sau khi được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới từ hơn 10 năm nay, các cấp chính quyền đã có kế hoạch di dời những hộ dân sống trên khu vực tường thành nhưng đến nay không thay đổi được nhiều. Người dân vẫn sống tại khu vực tường thành với những điều kiện rất khó khăn và góp phần làm xuống cấp di sản văn hóa thế giới này. (Ảnh chụp tại phường Phú Bình).

Trong khi kế hoạch di dời dân của các cấp chính quyền vẫn ì ạch thì những đoạn tường thành vẫn xuống cấp từng ngày (Ảnh chụp tại phường Thuận Thành).

•  Lê Anh Dũng