Bên con sông Nhuệ hiền hòa phù sa, những dải lụa màu rực rỡ êm đềm theo dòng chảy, những thiếu nữ phơi lụa bên bờ sông cũng mềm mại như sa như the….

Em về Vạn Phúc cùng anh

Áo lụa em mặc thêm thanh vẻ người

Làng Vạn Phúc một thời

Về với Vạn Phúc hôm nay, mới đến đầu làng ta đã bắt gặp một không khí nhộn nhịp, tấp nập của cửa hàng giới thiệu lụa Vạn Phúc được đặt ngay đầu làng với những xấp vải nhiều màu sắc. Lụa Vạn Phúc bền đẹp, khoác tấm áo lên người sẽ thấy mềm mại và nhẹ nhàng. Cái nét đặc sắc và độc đáo ấy chính là nhờ vào đôi bàn tay khéo léo, điêu luyện, tinh đời của người dân Vạn Phúc.

Trải qua những năm tháng công nghiệp hóa, lụa Vạn Phúc đã trở thành thương hiệu nổi tiếng của Lụa Việt Nam. Lụa Vạn Phúc dù ở loại nào cũng đạt tới mức hoàn mỹ, mịn óng, mềm mại với màu sắc óng ánh, đường nét tinh tế khi nổi khi chìm, có loại trang nhã, có loại rực rỡ.

Dải lụa làm nên cơ nghiệp

Nhiều người Vạn Phúc làm nên cơ nghiệp từ lụa. Chị Hoa, chủ cửa hàng trên “phố lụa” Vạn Phúc cho biết, tất cả cơ ngơi của chị gồm một nhà ba tầng, hai gian hàng trên phố đều có được nhờ lụa. Mà không riêng nhà chị, cả xóm hơn hai chục hộ cũng nhờ lụa mà nhà nào cũng xây kiên cố, lên tầng và mua sắm đồ đạc, tiện nghi hiện đại.

Theo ông Nguyễn Hữu Chỉnh, Chủ tịch Hội làng nghề, trong số 1.276 hộ dân sinh sống tại đây, có hơn 1.092 hộ sản xuất và kinh doanh các mặt hàng dệt lụa tơ tằm. Cũng nhờ có làng nghề, trên 60% lao động trên địa bàn có việc làm và thu nhập ổn định. Trong làng nghề hình thành nhiều doanh nghiệp lớn chuyên sản xuất kinh doanh lụa. Vì vậy mẫu mã, chủng loại cũng trở nên phong phú hơn nhiều.

Năm 2007, Vạn Phúc được tôn vinh là một trong những làng nghề tiêu biểu của Việt Nam bởi con số 2,5 triệu mét lụa tơ tằm được sản xuất trong năm, đạt doanh thu 35 tỷ đồng. Ông Chỉnh cho biết, sản xuất và kinh doanh lụa chiếm tỷ trọng 63% cơ cấu kinh tế trong làng, mang lại mức thu nhập bình quân 1 triệu đồng một người một tháng.

Năm nay, Vạn Phúc tăng cường trang bị thêm nhiều máy móc vào sản xuất. Người thợ không còn phải trực tiếp dùng tay dệt nữa, thay vào đó sẽ tập trung nghiên cứu sáng tạo mẫu mã và cách thể hiện trên lụa. Ông Chỉnh khẳng định, Vạn Phúc sẽ ngày càng nhiều mẫu lụa đẹp và tinh tế đáp ứng nhu cầu khách hàng.

Dòng Nhuệ Giang vắng màu lụa

Một làng nghề canh cửi nghìn năm, nổi tiếng từ khi chưa có những máy zắc ca, việc dệt the, lụa, hoa không phải là dễ, đòi hỏi người Vạn Phúc phải nghiên cứu, tìm tòi, thí nghiệm nhiều.

Người nào vẽ hoa đẹp, khâu hoa khéo, khi dệt lên thành hàng hoa rất đẹp giống hoa thật, khách hàng rất ưa chuộng, dệt không kịp bán. Với cách cài hoa trên, bất cứ vẽ hoa gì, hình gì, chữ gì các nghệ nhân Vạn Phúc đều làm được.

Cái đẹp của làng Vạn Phúc không chỉ ở màu sắc mà còn ở âm thanh, còn ở những dải lụa như mộng như mơ bên sông Nhuệ dịu dàng. Bao du khách đến đây chỉ để đắm mình vào tiếng khung dệt rộn rã, khoan thai, dìu dặt, để thấy những đường tơ dệt nên gấm nên hoa.

Theo thống kê từ Hội làng nghề, sau hai năm xây dựng điểm du lịch và xúc tiến thương mại, mỗi tháng làng Vạn Phúc thu hút từ 3.000 đến 5.000 khách tham quan, giao dịch.

Đáng tiếc thay thiết bị, công nghệ và máy móc được đưa vào thay thế canh cửi thủ công, việc sấy, tẩm, hấp, phơi lụa được làm hoàn toàn bằng máy, đồng nghĩa với việc giảm sức hấp dẫn của Vạn Phúc. Đó là chưa kể một số chủ cửa hàng không ngần ngại tuồn và trộn hàng giả lụa Trung Quốc như phi, bóng... làm ảnh hưởng tới uy tín lụa Vạn Phúc.

Sông Nhuệ vẫn đứng đó âm thầm làm chứng nhân cho từng bước đi lên của lụa Vạn Phúc, liệu dòng sông có nhớ tiếng dệt lụa năm nào, nhớ những dải lụa thướt tha khoác lên hai ven bờ một thuở xa xưa. Một giấc mơ về làng lụa thuần chất Vạn Phúc xưa chỉ thấp thoáng xa xa, biết đến bao giờ mới là hiện thực.

Đây là những hình ảnh làng Vạn Phúc ngày nay:

Những chiếc máy dệt cũ kĩ, tối tăm

Lỗi đi vào hoang tàn, xiêu vẹo

Không còn những đường hoa, mũi lá từ bàn tay người dệt xưa, thay vào đó là những mẫu lụa dập khuôn từ chục năm nay…

Nhưng dù đã qua thời xưa cũ, những đường tơ vẫn đều đều dệt…

Nên một sức hút mê người….

Những dây go đã nhuốm màu thời gian…

Vẫn dệt những sợi tơ óng ả….

Thành tấm lụa hài hòa, cân xứng và tinh tế….

• Thu Hiền