- Con người cần nhận được sự yêu thương và chia sẻ như là nhu cầu được công nhận làm người. Anh tôn trọng, có sự chia sẻ yêu thương với tôi, nghĩa là tôi được công nhận là người. - Nhà thơ, nhà nghiên cứu Việt Phương chia sẻ.

>> Cần một ngày Hòa giải và Yêu thương

>> Những người trẻ làm đôi chân cho bạn đến trường

>> Tiếng đàn rung động cho Ngày hòa giải và yêu thương

>> Nốt nhạc khởi đầu cho ngày ’Hòa giải và yêu thương’

>> Đoạn kết của câu chuyện cổ tích

Nhà thơ Việt Phương

Có nhiều cách hiểu về hòa giải và yêu thương. Theo cách hiểu mà nhà thơ Việt Phương muốn đưa ra thì đây là một nhu cầu cơ bản của con người. Ngay từ khi ra đời con người đã thiên hướng tự khẳng định mình như một cá nhân, nhưng đồng thời cũng khẳng định mình là một con người xã hội với nhu cầu được sống và chia sẻ cùng người khác.

Nhà thơ Việt Phương kể lại câu chuyện cách đây hơn 70 năm, khi ấy ông ở độ tuổi lên 9-10. Không phải vì nhà nghèo, mà vì tò mò ông đã theo chúng bạn đi gõ cửa… ăn xin. Ông còn nhớ, không có nhà giàu nào cho “bọn trẻ ăn xin” cái gì cả, lại còn suỵt chó ra cắn. Con chó nhà giàu nó ác lắm, “chó cắn áo rách” mà. Cho mình khi ấy chỉ có những nhà nghèo, mà cũng chỉ có nửa bát cơm, nửa củ khoai để cho thôi… Và nhà người nghèo thường không có chó. Sự chia sẻ, yêu thương không phải do sang hay hèn, nhiều hay ít mà cốt ở tấm lòng.

Triết gia nổi tiếng Trần Đức Thảo khi nghiên cứu về sự bắt đầu xuất hiện ý thức người đã có những phát hiện sâu sắc. Theo ông, ý thức người bắt đầu bằng một cái chỉ tay. Tôi chỉ vào anh, nghĩa là anh là anh, đồng nghĩa với anh ở ngoài tôi, và tôi là tôi. Hành vi công nhận anh là anh thì đồng thời cũng khẳng định tôi là tôi. Xét trong lịch sử loài người khi chưa có ngôn ngữ, thì hành động chỉ tay chính là ý thức, là sự khẳng định cá nhân người và tính chất xã hội của mình (là người) trong các mối quan hệ xã hội với những người khác.

Bé Tippi làm bạn với các loài muông thú

 Và nhu cầu người mãnh liệt ấy là cần nhận được sự yêu thương và chia sẻ như là nhu cầu được công nhận làm người. Anh tôn trọng, có sự chia sẻ yêu thương với tôi, nghĩa là tôi được công nhận là người.

Lên một mức cao hơn thì nhu cầu cơ bản mang tính người là hiến dâng sự yêu thương cho người khác. Nhu cầu này còn lớn hơn, cơ bản, sâu xa hơn và người hơn, cao hơn nhu cầu nhận được sự yêu thương. Một trong những biểu hiện đặc trưng của nó chính là tình yêu, đề tài chưa bao giờ cũ và vẫn còn luôn mới của thi ca và hầu hết các ngành nghệ thuật.

Theo cách hiểu đó, nhân loại cần sự hòa giải và yêu thương dựa trên những nhu cầu và khát vọng cơ bản của chính mình. Thực hiện và đưa nó lên tầm cao mới, bằng cách làm thường xuyên, sao cho những biểu hiện càng đẹp, càng cao cả càng tốt, để khơi dậy, thổi bùng khát vọng chia sẻ và yêu thương trong con người, rồi từng người sẽ tìm ra cách của mình để đón nhận và đem đến cho người khác.

Ngủ bên nhau như đôi bạn thân

Nhà thơ Việt Phương lưu ý đến một giả thuyết lớn của khoa học đương đại, đồng thời là một trực cảm lớn của triết học phương Đông có từ hàng ngàn năm trước, đó là phân biệt khác nhau giữa sự sống và sự người. Trong vũ trụ có sự sống của chúng ta thì sự người là một thành tố quan trọng nhất. Tuy nhiên những thành tố khác của vũ trụ vẫn bình đẳng với nhau và bình đẳng với sự người. Loài người cần tìm ra được sự chủ động tự thân của những sự sống khác ngoài mình và tôn trọng chúng; thế mà lâu nay sự bình đẳng ấy, dường như chưa có.

Ông nhắc lại một câu nói nổi tiếng: “Trong mỗi một con người có một hứa hẹn cao cả về chất người và một đe dọa khủng khiếp về chất thú. Quá trình người là làm thế nào hiện thực hóa hứa hẹn cao cả về chất người và loại trừ được cái đe dọa khủng khiếp về chất thú” và không đồng ý quan điểm mối đe dọa khủng khiếp về chất thú, với hàm ý thú là xấu. Theo ông không có con thú nào xấu cả, thậm chí có những chất thú đẹp lắm, đạt đến độ thăng hoa.

Chúng ta đã được đọc những câu chuyện về một em bé có thể bạn thân với voi, sư tử, cá sấu, hổ báo…trong cuốn Tippi hoang dã. Chúng ta lại biết chuyện có những em bé hiểu được tiếng nói của hơn 100 loài thú.

Có thể trong mối quan hệ này, sự chủ động đến từ con người, nhưng một điều không thể chối cãi là những con vật đã hoàn toàn cởi mở, chấp nhận con người như cách chúng làm bạn với em bé Tippi. Người và thú đã gắn bó với nhau, cho nhau, hiểu nhau. Thậm chí khi đã trở về xã hội văn minh, ngay tại Paris hoa lệ, thì bé Tippi vẫn hoài nhớ những người bạn thú của mình và thấy mình thuộc về xứ châu Phi xa xôi thời thơ ấu.

Giáo sư Cao Huy Thuần kể về một nghiên cứu khác. Trên cùng một khoảnh đất, trồng 2 cây cùng loại, cách không xa nhau lắm, điều kiện chăm sóc như nhau. Chỉ có khác là một cây người ta thường xuyên trò chuyện. Ngày nắng ngày lạnh, có lời hỏi thăm, lúc bình minh đẹp thì chia sẻ, xem cây lá có vui không v.v… Kết quả là cái cây này lên nhanh hơn cây kia, ra nhiều hoa hơn, cho quả ngọt hơn

Thừa nhận khác nhau giữa sự sống và sự người, tôn trọng và đối xử bình đẳng với các thành tố khác, có nghĩa là chúng ta đã nâng hòa giải và yêu thương lên tầm nhân loại, cao hơn là tầm của vũ trụ sống bao la.

Kêu gọi lựa chọn ngày 9/9 hàng năm là Ngày Hòa giải và yêu thương, chính là biến cột mốc này làm nơi tiếp lửa, tăng cường thêm động lực để con người thực hiện hòa giải và yêu thương trong tất cả các ngày của năm, tất cả các năm của thập niên, tất cả các thập niên của thế kỷ.

• Hữu Việt