- Cách đây 16 năm, trước khi trút hơi thở cuối cùng, danh họa Trần Văn Cẩn đã kịp vẽ một bức tranh về người bạn đời của mình –  bà Trần Thị Hồng. Bức tranh ấy đặc biệt ở chỗ, nó là bức tranh cuối cùng ông vẽ bằng sơn dầu. “Cô gái bên hoa sen” còn là bản “di chúc tình yêu” danh họa dành cho bạn đời kém ông 36 tuổi.

Bản “Di chúc tình yêu” đẹp

Bà Trần Thị Hồng bên bản "di chúc tình yêu" (Ảnh: Văn Chung)

Trong căn hộ nhỏ ở phố Nguyễn Thượng Hiền – Hà Nội, bà Hồng vẫn một mình một bóng gần 16 năm nay. Họa sỹ Trần Văn Cẩn ra đi đột ngột vào mùa hè năm 1994. Bà cho biết: "Hơn nửa thế kỷ hoạt động trong lĩnh vực hội họa, ông để lại hơn 1000 bức tranh lớn nhỏ". Nhưng riêng bức tranh “Cô gái bên hoa sen” có lẽ là dư vị khó phai đối với người con gái đất Quảng Ngãi.

Năm 1971, họa sĩ Trần Văn Cẩn cũng vẽ bức “Thiếu nữ áo vàng”, trong đó người làm mẫu là bà Hồng bên những bông hoa. Cũng chính năm ấy, sau nhiều năm yêu nhau, bà Hồng chuyển hẳn về nhà họa sĩ chung sống.

Tháng 8/1993, họa sĩ Trần Văn Cẩn không được khỏe, ông gắng gượng với thời gian để chống chọi lại bệnh tật và tuổi già. Một chiều thu mát mẻ, ông nảy ra ý định vẽ một bức tranh  về người bạn đời đứng cạnh một lọ hoa sen. Có lẽ ông dự cảm về một điều xấu đang sắp đến nên ông muốn hoàn thành bức tranh thật nhanh. 

Danh họa Trần Văn Cẩn và người bạn đời - Trần Thị Hồng (Ảnh: Báo Gia đình - Xã hội)

Bà Hồng kể lại: “Tâm trạng và thể trạng của ông Cẩn rất yếu nên bức tranh cũng mang một chút man mác buồn. Tôi linh cảm ông ấy sắp rời xa tôi. Thỉnh thoảng, đang ngồi làm mẫu vẽ, tôi lại đến bên ông, bóp sơn vì tay ông không đủ sức pha sơn nữa rồi”. Do yếu, quá trình vẽ tranh luôn bị gián đoạn. Sau một tuần gắng sức, hình hài người và hoa đã lồ lộ, họa sĩ cảm thấy mệt quá và dừng vẽ.

Điểm đặc biệt của bức tranh là tranh chưa có điểm nhấn. Những cánh tay vẫn còn mờ, khuôn mặt vẫn chưa rõ nét hình. Cánh cửa màu xanh nơi bà Hồng đứng làm mẫu đã xỉn màu thời gian nhưng bức tranh vẫn còn tươi sáng, tinh khiết đến lạ lùng.

“Bức tranh chưa hoàn chỉnh nên tôi chưa lắp khung. Mấy hôm trước lúc ra đi, ông vẫn đi đi lại lại trong nhà, vẫn hà hơi hút thuốc lào và ngắm tranh” – bà Hồng kể lại trong nước mắt.

Yêu một người và sống cùng tranh

Bức tranh sơn dầu cuối cùng và dang dở của danh họa Trần Văn Cẩn. (Ảnh: Văn Chung)

Bà bảo rằng, được họa sĩ Trần Văn Cẩn cố khắc họa chân dung trong thời điểm ông đã rất yếu là niềm hạnh phúc lớn lao trong cuộc đời mình. Hơn 20 năm chung sống, những bức tranh dù là ký họa nhỏ bé nhất, bà Hồng hết sức trân trọng, nâng niu như những “đứa con tinh thần” của ông để lại.

Bức tranh “Cô gái bên hoa sen” vẫn được treo nhỏ gọn bên trong góc cánh cửa ra vào, vẫn không có khung, không chữ ký của tác giả vì nó chưa hoàn thành. Thỉnh thoảng mỗi khi chiều tàn, bà lại dỡ nó xuống, lau chùi và ngắm nghía. Nhiều hôm, bà Hồng ôm tranh lặng lẽ khóc.

Dù họa sĩ đã khuất núi nhưng bà Hồng vẫn sống một mình. Một số người thấy bà còn trẻ, đẹp khuyên bà đi bước nữa nhưng bà nhất quyết ở vậy. Bà Hồng không buồn vì mình không có con. Đã có những “đứa con tinh thần” mà họa sĩ Trần Văn Cẩn để lại cho bà rồi.

Bà trầm ngâm: “Yêu một người, trọn đời phục vụ người đó, khi người đó mất thì sống theo cách sống của mình. Kiếp người cũng chỉ là kiếp phù du, ai cũng sẽ về với đất, sống để làm việc có nghĩa mà thôi”.

• Đức Chính