Cân bằng sức mạnh tạo thăng bằng trong WTO

Khi các nước nhóm Cairns đang họp tại Costa Rica, Mỹ và EU cố gắng sớm đạt được một thỏa thuận về đàm phán thương mại trước mùa hè.

Đại diện thương mại EU Pascal Lamy: sẽ đạt được thỏa thuận trong tháng tư.

Hội nghị tại Costa Rica diễn ra trong ba ngày sẽ họp mặt 18 nước xuất khẩu mong muốn tự do hóa thương mại về nông sản nhằm mục đích xác định vị trí của họ trong WTO. Như Bộ trưởng Bộ Thương mại Úc, ông Mark Vaile đã nêu, nếu không có sự tiến triển đáng kể trong lĩnh vực thương mại trong vòng vài tháng tới, vòng đàm phán Doha sẽ chẳng đi đến đâu cả. Mỹ và EU, nhận thức đầy đủ rằng họ bị buộc tội trong "phiên xét xử" đang diễn ra này, thậm chí Mỹ còn là thành viên của nhóm Cairns, vẫn bắt đầu cuộc đua với thời gian. Sau chuyến đi vòng quanh thế giới để thể hiện vai trò thương mại của Mỹ, Đại diện thương mại Mỹ Robert Zoellick cho biết ông mong muốn các nước thành viên WTO sẽ xoay sở để đi đến một hiệp định về phương thức đã được thảo luận tại hội nghị Cancun vào cuối tháng bảy. Đại diện nông nghiệp EU Franz Fischler đã phản hồi trước nhận định này, cho rằng mọi việc phải được xúc tiến trong vòng nửa năm. Đại diện thương mại EU Pascal Lamy thì tin rằng có thể đạt được một thỏa thuận vào tháng tư, và sẽ đạt được hàng loạt thắng lợi trong suốt mùa hè.

Yêu cầu phải tăng tốc là dễ hiểu với cả Mỹ lẫn EU: quá trình đổi mới Ủy ban châu Âu sẽ diễn ra vào mùa thu và khi cuộc tranh cử tổng thống lên đến đỉnh điểm, ông Zoellick sẽ cảm thấy mặn mà hơn với đàm phán. Nhưng những trở ngại còn lâu mới dỡ bỏ được. Thậm chí nếu ông Zoellick gây áp lực để EU dỡ bỏ trợ cấp xuất khẩu đối với sản phẩm nông nghiệp, ông Fischler vẫn nhắc nhở rằng ông Zoellick còn quên vài vấn đề nữa: Mỹ vẫn chưa nhắc đến việc hỗ trợ thực phẩm được xem là một cách lý tưởng để Mỹ sử dụng lượng vốn còn dư.

Nhưng đây không phải là trò chơi chỉ dành cho hai người. Nhóm G20 gồm những nước đang phát triển đồ sộ như Brazil, Ấn Độ, Trung Quốc hay Nam Phi (một vài nước còn là thành viên của nhóm Cains) vẫn không ngừng lên án. Trả lời câu hỏi của ông Zoellick về mở cửa thị trường nông sản ở các nước đang phát triển, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Ấn Độ nói rằng thị trường nông nghiệp Ấn Độ dễ tổn thương bởi vì nó không được trợ cấp nhiều như thị trường nông nghiệp của Mỹ. Ấn Độ đã không ngần ngại nhắc ông Zoellick nhớ lại lệnh cấm mà thượng viện Mỹ thông qua đối với một số hợp đồng, điều này đi ngược lại tinh thần của tự do thương mại. Các nước có nền kinh tế kém phát triển của nhóm G90 lại làm tăng sự phức tạp của vấn đề khi không nhận thấy tầm quan trọng của việc thúc đẩy chương trình vòng đàm phán Doha, cho rằng ưu đãi thương mại cần được duy trì.

Trong khi đó, Mỹ đã làm sôi sục EU với các cuộc đàm phán thương mại thế giới, cho rằng vòng đàm phán Doha đang bị đóng băng sẽ không thành công được trừ khi Hội nghị chấp thuận chấm dứt trợ cấp xuất khẩu và từ bỏ hầu hết những đòi hỏi về quy định thương mại mới. Đại diện thương mại Mỹ Robert Zoellick phát biểu tại Geneva rằng ông ta đã xem xét những "dấu hiệu khích lệ" cho thấy thành viên WTO muốn vòng đàm phán tiến triển. Tuy nhiên, ông cho rằng "nông nghiệp nhất thiết là chìa khóa và cần có một cam kết chấm dứt trợ cấp xuất khẩu. Chấm dứt đàm phán loanh quanh ở đây và hãy xóa bỏ toàn bộ các hình thức trợ cấp". Zoellick sắp chấm dứt chuyến vòng quanh thế giới để tìm kiếm sự ủng hộ từ các bộ trưởng thương mại trước đề nghị ông đưa ra tháng trước về việc thúc đẩy đàm phán Doha.

WTO sẽ nối lại đàm phán về tự do hóa thương mại nông phẩm vào 22/3 này. Đặc phái viên thương mại New Zealand, ông Tim Groser, người đã từng giữ chức Chủ tịch Ủy ban đàm phán nông nghiệp của WTO, đã mời các nước thành viên tham dự phiên họp năm ngày tại Trụ sở WTO từ 22/3 đến 27/3. Những cuộc đàm phán sắp tới sẽ là cuộc đàm phán đầu tiên đề cập trước hết đến thương mại nông sản kể từ khi các cuộc đàm phán của WTO trong khuôn khổ vòng đàm phán Doha thất bại tại các cuộc họp ở Cancun, Mexico vào tháng chín năm ngoái.

Ấn Độ đã chuẩn bị kĩ lưỡng báo cáo từ Ngân hàng Thế giới (WB) để đưa lên WTO, nhằm đạt được cam kết cao hơn từ các nước phát triển về khu vực dịch vụ dành cho các nước đang phát triển. Là một phần trong quá trình chuẩn bị bài báo cáo, Bộ trưởng Thương mại Ấn Độ trước đó đã tham khảo ý kiến cùng các bộ ngành kiên quan, các cơ quan chuyên trách, các hiệp hội công nghiệp và các cổ đông.

 (Ngọc Hà - Theo Asia Times)