(VietNamNet) - Phó Chủ nhiệm VPQH Nguyễn Sỹ Dũng, người từng tham gia soạn thảo Luật Giao dịch điện tử trao đổi với các phóng viên về đường dây lừa đảo "đầu tư tài chính" qua mạng tại TP.HCM và một số địa phương khác trong thời gian qua. 

>>Bắt 5 “chân rết” trong đường dây lừa đảo qua mạng

Tiến sỹ Nguyễn Sỹ Dũng. Ảnh: VA

Theo ông, tại sao lại xảy ra một vụ lừa đảo diễn ra trên phạm vi rộng và với số tiền lớn như vậy; chính quyền thì lại vào cuộc rất chậm?

Rõ ràng, những kẻ lừa đảo đưa ra lãi suất quá hấp dẫn và một số người được hưởng lãi đó, trúng đậm làm cho người khác không còn tỉnh táo. Người nông dân có thể không hiểu biết về mạng, nhưng thấy lãi suất lớn nên nhiều người vẫn tham gia. Những người dân này không tham gia giao dịch điện tử mà hoàn toàn giao dịch dân sự, gửi tiền trao tay.

Với vụ này, có thể là chính quyền cũng giống như vụ em bé 10 năm bị hành hạ thôi. Xét trên một góc độ nào đó, các cơ quan chức năng, chính quyền cơ sở cũng cần phát huy hiệu năng hơn nữa trong việc phát hiện sớm và cảnh báo cho người dân về vụ việc đáng tiếc này. Tuy nhiên, phải thông cảm cho chính quyền cơ sở vì họ cũng có nhiều khó khăn: lương bổng thấp và cán bộ thì chỉ được đào tạo ở một trình độ vừa phải. Nói chung việc cải tổ chính quyền cơ sở là một vấn đề lớn.

Còn các cơ quan chức năng, tại sao không vào cuộc ngay mà để vụ việc kéo dài, rộng khắp, hàng nghìn người dân bị lừa?

Đây là lần đầu tiên xuất hiện hình thức lừa đảo này, chúng ta chưa có kinh nghiệm từ trước nên có thể chậm xử lý. Tất nhiên nếu xét từ góc độ nào đó, các cơ quan điều tra cần được nâng cao năng lực điều tra trong không gian ảo để có thể điều tra, truy xét như trong không gian thực.

Theo ông, khó khăn trong việc điều tra vụ lừa đảo gửi tiền qua mạng là gì?

Với vụ lừa đảo gửi tiền qua Internet này thì rất dễ triệt phá, chứ không khó như những vụ lừa đảo tinh vi, kiểu: Bạn đã trúng xổ xố, bây giờ chuẩn bị đi đâu đó mà nhận, nhưng muốn nhận thì phải gửi tiền đặt cọc một ít. Nạn nhân sẽ chuyển tiền đặt cọc cho họ và trong quá trình đó đã gửi phần mềm gián điệp để ăn cắp mật khẩu rồi rút hết tiền trong tài khoản. Trường hợp này mới khó tìm, bởi tài khoản của kẻ gian sẽ được đóng ngay sau đó. 

Còn phía các ngân hàng, liệu có lúng túng khi chưa có dự báo về loại tội phạm lừa tiền qua mạng, thưa ông?

Không chỉ ngân hàng mà các cơ quan công quyền cũng lúng túng. Chúng ta nên tuyên truyền để người dân biết tự bảo vệ tài sản của mình. Đưa cho người khác bảo vệ thì rủi ro rất nhiều. Người chủ tài sản phải có trách nhiệm trước hết và cao nhất, phải học được cách bảo vệ tài sản của mình; còn các cơ quan công quyền chỉ trợ giúp và truy xét tội phạm. 

Nếu cứ nghĩ là có tài khoản ở ngân hàng mà mình để lộ thông tin tài khoản của mình cho bất kỳ ai thì làm sao ngân hàng người ta giữ cho mình được.

Trong Bộ luật Hình sự chưa có điều khoản về tội lừa đảo qua mạng mà chỉ có tội lừa đảo nói chung. Nhưng với tính chất nghiêm trọng của vụ lừa đảo qua mạng với sự tham gia của  nhiều đối tượng, diễn ra ở nhiều tỉnh, thành phố, mà lại xử lý bằng điều luật chung, thì có phù hợp không, thưa ông?

Lúc đó phải xử theo tính chất của hành vi chứ không phải là công cụ của hành vi. Lừa đảo qua mạng chỉ là công cụ, vì thế nó chỉ là yếu tố tăng nặng hoặc giảm nhẹ. 

Vậy thưa ông, nếu coi vụ việc lừa đảo này như một tai nạn thì Chính phủ cần có biện pháp gì để giúp đỡ những nạn nhân của vụ lừa đảo?

Chúng ta cần cân nhắc vì hiện nay hàng chục hàng vạn người dân còn đang lâm vào cảnh khốn khó do lũ lụt, thiên tai. Vì vậy, chúng ta cần cân nhắc giúp đỡ nạnnhân bị lừa tiền qua mạng ở mức độ phù hợp. Vấn đề này phải cân đối trên cơ sở nguồn lực của chúng ta.

Tất nhiên đối với những trường hợp bán trâu bán bò, cầm cố nhà cửa để chơi hụi thì hậu quả là quá lớn. Tuy nhiên việc chơi tiền qua mạng một lần nữa sẽ cho chúng ta thêm bài học, đồng tiền bao giờ cũng cần đi liền khúc ruột. Thông điệp quan trọng đối với những người dân đó là không thể có khả năng lãi suất từ trên trời rơi xuống. Người có tài sản phải có trách nhiệm trước hết và cao nhất đối với tài sản của mình.

• Vân Anh ghi