– Hàng trăm ngàn người vẫn đổ về Hồ Gươm mặc dù đồng hồ sắp chỉ sang một ngày mới. Chỉ còn ít phút nữa thôi, Hà Nội sẽ tròn 1000 năm tuổi. Trải qua những năm tháng đau thương và mất mát trong chiến tranh, Hà Nội trở mình, vươn vai đứng dậy như một người khổng lồ trong cổ tích. Đêm nay, Hà Nội lại hân hoan, chào đón dòng nguời từ 4 phương về hội tụ nơi hồn thiêng sông núi. Bài viết được nhóm PV VietNamNet thực hiện lúc 0 giờ ngày 10/10, đúng thời khắc Hà Nội tròn nghìn tuổi...
0 giờ. Dòng người vẫn kìn kịt đổ về Hồ Gươm. Vẻ mặt ai nấy đều hân hoan, lâng lâng một nỗi niềm khó tả. Những bạn trẻ tay trong tay, say sưa ngồi ngắm mặt hồ lăn tăn gợn sóng; những cụ già ngồi lặng yên bên ghế đá để ngắm Hồ Gươm khi thời khắc thiêng liêng đã điểm và cùng ôn lại thời quá vãng….

Đồng đội tôi ngã xuống, cho Hồ Gươm thêm lung linh

Người đàn ông có khuôn mặt nhỏ đen sặm, khuôn mặt nhằng nhịt những vết chăn chim khẽ lấy tấm chăn đắp cho bạn. Hà Nội đang vào thu, heo may đang về, đêm trời khe khẽ lạnh. Đoạn, ông cà nhắc, lê từng bước chân mệt nhọc đi mua một cốc trà đá của cô bán hàng rong bên cạnh rồi mở chiếc ba lô đã hoen ố bởi dấu ấn của thời gian, lôi ra một ít bánh mỳ.
 
Xong, ông khẽ vỗ vai người bạn bên cạnh: “Dậy nào, bánh mì tôi đã chuẩn bị sẵn. Ăn tí xíu để lót dạ”. Hai người đàn ông tóc hoa râm, ngồi cạnh bên nhau. Bánh mỳ cùng trà đá được bày sẵn trên chiếc chăn trải dưới thảm cỏ.

Hỏi chuyện, mới biết ông tên là Lê Xuân Chung, quê Hưng Yên, từng là lính chiến đấu tại chiến trường B2, từng có mặt tại Dinh Độc lập vào thời khắc lịch sử 30/4, khi xe tăng của quân đội giải phóng Miền Nam tiến vào Dinh Độc lập. 

Ông Chung bảo rằng, cuộc đời ông đã từng gắn bó với những biến cố lịch sử lớn của dân tộc, từng ngắm lá cờ đỏ sao vàng tung bay phần phật, ngạo nghễ giữa nắng Sài Gòn tháng 4 năm 1975; từng tham gia những trận đánh ác liệt; từng đối chọi với mưa bom bão đạn, khi mà ranh giới giữa sự sống và cái chết là hết sức mong manh.

"Đồng đội tôi ngã xuống, cho Hồ Gươm thêm lung linh phải không?" - Ông Lê Xuân Chung (Hưng Yên) rơm rớm hỏi.

Tuổi đã cao, nên ông muốn được thêm  một lần nữa trong cuộc đời được chứng kiến giây phút trọng đại của đất nước - khi Hà Nội trở mình đón chào 1000 năm tuổi. Sáng, ông Chung dậy từ sớm. Ăn tạm vắt xôi nóng mà vợ chuẩn bị từ đêm để dằn bụng, ông rủ một đồng đội bắt xe lên Hà Nội. Ông bảo rằng, rất nhiều lần ra Hà Nội, rất nhiều lần ngồi ngắm Hồ Gươm nhưng mỗi lần đều có một cảm giác riêng. Những năm chiến tranh, ông chỉ kịp ngắm Hà Nội khi tàu chuyển quân dừng tại ga Thường Tín để ăn cơm. Hà Nội ngày đó với nguời thương binh này chẳng khác nào một miền cổ tích xa xăm, không bồng bềnh, sương khói và lãng đãng suơng giăng như bây giờ.

Hàng ngàn người dân cố thức đến thời khắc thiêng liêng này, khi đồng hồ chỉ 0 giờ, Hà Nội hân hoan chào đón 1000 năm tuổi.

Đêm, ông cùng với người bạn vong niên tên Tâm  cứ ngồi mải miết bên Hồ Gươm để nói chuyện, chờ trời sáng. Ông bảo rằng: mình sẽ thức trắng đêm nay, nhìn ngắm Hà Nội lung linh và bồng bềnh trong suơng sớm. Xong, sẽ đi bộ ra khu vực mà sáng sớm hôm nay sẽ có diễu binh kỷ niệm ngày đại lễ. “Với tôi, như vậy là thỏa mãn một đời người rồi. Chỉ tiếc rằng đêm nay, đồng đội tôi, những người đã ngã xuống không có mặt để được tận mắt chứng kiến quê huơng chuyển mình, không được cùng chúng tôi hát những bài hát phủ bụi mờ về Trường Sơn. Nhưng, đồng đội tôi ngã xuống, cho Hồ Gươm, Hà Nội thêm lung linh phải không anh” -  mắt người lính già ngân ngấn.

Những người lình năm xưa thuộc Trung đoàn 559 quây quần bên nhau nhân dịp Đại lễ.

Kế bên, một tốp người đang say sưa hát. Ông cười bảo: “Lính đấy, chỉ có lính mới hát về Trường Sơn hay như thế, gan ruột như thế.” 
Quả đúng như lời ông Chung, 5 người ngồi kế là lính trung đoàn 559. Ông Nguyễn Văn Tiến (quê Hải Phòng) bảo: “Ngày đó, chúng tôi gặp nhau ở đường 9 Nam Lào, trên đường hành quân ra mặt trận. Bao nhiêu năm rồi anh em không gặp lại nhau. Thế là nhân dịp 1000 năm, anh em hẹn nhau ở Hà Nội, vừa họp mặt, vừa cùng nhau thức suốt đêm chờ đón Đại lễ 1000 năm. Khi sự sống và cái chết như chỉ là sợi chỉ, chúng tôi đã ở gần nhau. Giây phút này, anh em cũng muốn được ở bên nhau.

Ông Tiến bảo rằng, cả 5 anh em ở đây đều ở các vùng miền khác nhau. Người gần thì ở Hải Phòng, Thanh Hóa; có nguời ở xa tít tắp nơi  rừng núi Lai Châu. Chỉ một cuộc điện thoại, tất cả đã có mặt ở Hà Nội, cùng nhau ôn lại những năm tháng đạn bom cá liệt, cùng nhau thức để ngắm Hồ Gươm chuyển dần về sáng. Tiếng cười, tiếng nói vỡ toang cả một khúc ven hồ.

Khút hát mừng đại lễ

2 giờ sáng, Hồ Gươm vẫn không bớt phần náo nhiệt. Các bạn trẻ  với cờ đỏ sao vàng, mồ hôi nhễ nhại vỗ tay cổ vũ  cho một người đàn ông tóc hoa râm đang kéo accordion và một cậu thanh niên mải mê đánh ghi ta. Điều đặc biệt là người đàn ông này chỉ chơi các bản nhạc về Hà Nội. 

Giai điệu hào sảng của Hà Nội những ngày đau thương trong khói lửa, về lớp lớp thanh niên Hà Nội lên đường ra mặt trận; về Hà Nội ngày nay với Tháp Rùa rêu phong cổ kính, về những con đường heo may giăng ngập lối, thoảng mùi hương hoa sữa nồng nàn… cứ thế cất lên giữa biển người mênh mông.

Phải cố gắng lắm, tôi mới len chân đến gần người đang ôm cây đàn phong cầm khi ông tranh thủ giải lao uống ngụm nước. Trán ướt đẫm mồ hôi nhưng Hoàng Hiếu Nguyên (tên người chơi đàn accordion) vẫn cười tươi: “10 hôm nay, đêm nào mình cũng tranh thủ chở vợ con lên Hồ Gươm. Nhưng chỉ duy nhất đêm nay, mình đi và mang theo cây phong cầm này. Mình muốn cùng với các bạn trẻ thức trắng đêm nay để đón Hà Nội tròn 1000 năm tuổi; cùng mọi người lắng nghe hồn sông núi qua những bài hát về Hà Nội”.

Anh Hoàng Hiếu Nguyên bên cây phong cầm thức trắng đêm cùng với bạn trẻ đón 1000 năm Thăng Long.

Sinh ra và lớn lên ở Hà Nội nên với Hoàng Hiếu Nguyên, mỗi góc phố, mỗi con đường thủ đô yêu dấu như chính là hơi thở cuộc sống hàng ngày. Ông bảo rằng, mỗi khi giai   những bài hát về Hà Nội vang lên, lòng lại dâng lên nỗi niềm khó tả, tưởng chừng như chân mình đang khe khẽ dạo bước trên những con đường xao xác lá vàng nồng nàn hoa sữa. Hà Nội trong ký ức ông đẹp - bình dị mà thanh khiết, nhẹ nhàng mà say đắm, quyến luyến lòng người, e ấp thẹn thùng như thiếu nữ đang tuổi xuân thì.

3 giờ sáng, ở một góc Hồ Gươm, người nghệ sỹ hát rong vĩ đại nhất mà tôi từng gặp – ông Tạ Trí Hải vẫn say sưa kéo vĩ cầm. Tiếng vĩ cầm réo rắt, du dương như giữa chốn bồng lai tiên cảnh làm say đắm lòng người. Lão nghệ nhân cứ say sưa hát mà quên đi rằng, đang có hàng trăm đôi mắt, hàng trăm trái tim đang vây quanh ông. Không gian tĩnh lặng, chỉ có tiếng vĩ cầm là du dương lúc trầm lúc bổng, hòa quyện với sương khói ven hồ.

Lão nghệ sỹ hát rong vĩ đại cùng với hàng trăm người vẫn say sưa hát, khi trời chuyển dần về sáng.

Âm thanh đấy cứ thế, nhẹ nhàng, nhẹ nhàng lan tỏa. Hàng trăm đôi mắt đổ dồn vào ông, chăm chú ngắm nghía nguời nghệ sỹ già đang thả hồn mình vào cây vĩ cầm. Thanh âm những bài hát về Hà Nội những năm khói lửa, về lớp lớp cha anh ngày xưa đã ngã xuống hay những ca khúc hoài niệm của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn cứ thể vắt vẻo giữa chốn thinh không, ru ngủ những tâm hồn kẻ lãng du. Lão nghệ nhân Tạ Trí Hải bảo rằng, đã rất nhiều đêm, ông lang thang ở khu vực Hồ Gươm. Nhưng đêm nay – khi thời khắc Hà Nội tròn 1000 năm tuổi, lòng lại dâng lên một nỗi niềm khó tả. Ông muốn cùng các bạn trẻ hát thật say, thật nồng nàn và đắm đuổi để làm món quà tặng sinh nhật cho đất Tràng An thanh lịch này.

“Được kéo vĩ cầm cho mọi người hát nhân dịp Đại lễ là niềm hạnh phúc mà mấy ai may mắn có được. Khi cất cao tiếng hát, lòng người cảm thấy thanh tịnh hơn, người với người sẽ xích lại gần nhau hơn” – lão nghệ nhân hát rong vỗ vai tôi nói.

Trời chuyển dần về sáng. Gió thu khe khẽ lạnh. Những đôi bạn trẻ ngồi xích lại gần nhau hơn. Người thương binh đắp thêm tấm chăn cho đồng đội rồi một mình lặng lẽ hút thuốc. Tiếng đàn của Hoàng Hiếu Nguyên, của lão nghệ sỹ hát rong Tạ Trí Hải vẫn cất lên đều đều. Đâu đó, tiếng trẻ nhỏ thức giấc, lục tục trở mình cùng bố mẹ tiến về khu vực Ba Đình. Nơi đây, chỉ chốc lát nữa thôi sẽ diễn ra cuộc diễu binh lớn chào mừng Hà Nội ngàn năm.

Và, hàng triệu trái tim vẫn đang ngóng về Hà Nội giây phút lịch sử này.

• Hoàng Sang – Duy Tuấn